Geschiedenis Rotterdam en ’t Noordereiland

In de 12e eeuw wordt er een zeedijk aangelegd om het Schieland en Delfland te beschermen tegen de Noordzee, die hier in de monding van de Maas vrij spel heeft.

Deze dijk, Schielands Hoge Zeedijk, volgt het tracé Westzeedijk, Schiedamsedijk, Hoogstraat, Oostzeedijk en Groenedijk.
Halverwege de 13e eeuw wordt in de Rotte een dam gelegd op de plek waar de Hoogstraat de Rotte kruist. Rond deze dam ontstaat een nederzetting waar men in eerste instantie leeft van visserij. Al snel wordt het ook een handelsplaats en ontstaan de eerste havens, zoals de Oude Haven (en het Haringvliet).

Op 17 maart 1299 krijgt Rotterdam stadsrechten, deze worden echter al snel weer ingetrokken. Op 7 juni 1340 worden alsnog stadsrechten verleend door Willem IV van Holland, ook bekend als graaf Willem II van Henegouwen. Om de stad worden grachten gegraven: langs de Coolvest en Warande. Er worden stadswallen aangelegd, die in 1360 de toen nog kleine stad ommuurd, met de stadspoorten Goudse Poort, Delftse Poort, en Schiedamse Poort. Later wordt de vesting verkleind van Warande tot Goudsesingel. Na enige tijd wordt de vesting weer uitgebreid met de Waterstad, het gebied tussen Hoogstraat, Schiedamse Singel en de Boompjes.

Jonker Frans (van Brederode) heeft tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten tussen 1488-1490 voor Rotterdam een belangrijke rol gespeeld. Door de oorlogen was de positie van Rotterdam als zijn uitvalsbasis in vergelijking met de omliggende steden enorm versterkt. Zo had het nabijgelegen Delft door hem al zijn schepen verloren en Gouda de helft van de huizen. Dankzij Jonker Frans werd Rotterdam definitief een stad van betekenis in Holland.

Tussen 1449 en 1525 bouwt men de laat-gotische Laurenskerk. In het middeleeuwse Rotterdam is dit het enige stenen gebouw. Het is een ambitieus project, Rotterdam bestaat in die tijd uit ongeveer 1200 huizen. De Rotterdammers willen wedijveren met omliggende, grotere steden als Delft (met Delfshaven), Dordrecht en Schiedam.

In 1572 werd Rotterdam geplunderd door troepen van de Spaanse stadhouder Bossu. In 1573 kiest de stad de kant van de Opstand. De stad had toen ongeveer 10.000 inwoners. Aan het eind van de 16e eeuw laat Johan van Oldenbarnevelt, die van 1576 tot 1586 raadpensionaris van de stad was, de Rotterdamse haven verder uitbouwen, waardoor de grondslag wordt gelegd voor de belangrijke plaats die deze stad zich in de zeehandel zal verwerven. Bij de volkstelling van 1622 was het aantal inwoners gegroeid tot ongeveer 20.000. Tegen het eind van de 17e eeuw zouden het er zelfs 50.000 zijn.

Desondanks breidde de stad zich niet uit buiten zijn wallen en singels. De min of meer driehoekige ruimte tussen Coolsingel, Goudsesingel en de Nieuwe Maas bedroeg niet meer dan 140 hectare, dus de stad was werkelijk overbevolkt. Pas na 1825 zou zij zich buiten deze enge grenzen gaan uitbreiden.
Door het plaatsen van een standbeeld van Hendrick de Keyser wordt in 1622 een van Rotterdams beroemdste zonen, Erasmus geëerd. Dit beeld, het oudste bronzen standbeeld van Nederland, staat nog altijd naast de Laurenskerk.

1600
In 1600 was het nog niet bestaande Noordereiland een zandplaat aan de oever van de Maas waar misdadigers verhangen werden aan de admiraliteitsgalg. Later wordt er een pesthuis gebouwd, dat nooit als zodanig is gebruikt. Rond 1840 wordt de N.V. Sleephellingsociëteit opgericht ten Westen van het Zwanegat. Schepen gaan hier de helling op. Tussen 1860 en 1880 graaft men de Noorderhaven door en het Noordereiland is ontstaan. Mannen zoals Van der Tak, Rose, Thorbecke, Heemskerk, Pincoff, alsmede de Rotterdamse Handelsvereniging, staan aan de wieg van de ontwikkelingen in het gebied.

Havens worden gegraven, bruggen gebouwd en in de van der Takstraat verrijzen Hotel Fritschij en café de Zwarte Ruyter. In 1878 zijn de draaibruggen over de Maas klaar. De Rus Achilles de Khotinsky bouwt 1884 aan de Prins Hendrikkade 35 de eerste gloeilampen- en accumulatorenfabriek van Nederland. In 1890 richt Van der Lugt aan de westelijke zijde van de Prins Hendrikkade zijn kistenfabriek op, die in 1902 door brand wordt verwoest. Er wonen dan 8000 mensen op het eiland.

Braakman en Co verzorgt een bootdienst naar Antwerpen vanaf het Antwerpsehoofd en vanaf het Prinsenhoofd vaart het gemeentelijk heen-en-weer bootje. De Engelse firma Laming and sons bouwt een kaas en margarine fabriek op de Maaskade. Na een aantal jaren betrekt Hulskamp jenevers en likeuren het markante gebouw. Vlak er naast is het kantoor van Ooms Makelaars gehuisvest in het prachtige Art Nouveau gebouw, dat in opdracht van Jan van der Steen is gebouwd en waar Frans Swartouw jarenlang kantoor heeft gehouden.

1926 – nu
Tussen 1926 en 1929 worden de draaibruggen vervangen door de Hef en de Koninginnebrug, een basculebrug. In 1933 duikt Vlasblom van de top van de Hef in de Maas en vestigt daarmee een wereldrecord. Zij navolger Jan Tabbernee moest zijn duik met de dood bekopen. Particulier gemotoriseerd verkeer was er nauwelijks. Wel rijden er dagelijks 50.000 fietsers over de bruggen.

De middenstand op het eiland floreert totdat in 1940 de Duitsers met watervliegtuigen op de Maas landen en het eiland bezetten. Vier dagen lang verdedigen de mariniers de Willemsbrug. Delen van het eiland gaan in vlammen op. Na een Duits ultimatum wordt Rotterdam gebombardeerd en in de namiddag van 14 mei 1940 capituleert de stad.

Na de oorlog in 1953 zet de watersnoodramp het eiland blank. Het Burgemeester Hoffmanplein wordt, als het water is gezakt, bestraat. De wijk verpaupert door de kaalslag, winkels en bedrijven verdwijnen. In 1993 verdwijnt de bovengrondse spoorweg, een tunnel wordt gegraven, ondergronds zoeken de treinen zich een weg. Het eiland dient jarenlang als werkplatform voor de Erasmusbrug.
De bewoners krijgen er genoeg van, zij willen weg: het Motorschip Noordereiland loopt van stapel, het schip voert af!