Tom Poes – Scherven met een verhaal

Hij staat daar nu al meer dan een decennium op dat dak in de Thorbeckestraat en hij wijst naar het geboortehuis van Marten Toonder: Tom Poes.

Zijn vacht draagt de verhalen van de Eilandbewoners in zich mee. Die bestaat immers uit door hen gedoneerde serviesscherven.

Het is nu 20 jaar geleden dat de geestelijk vader van Tom Poes, Marten Toonder overleed. Tijd om in gesprek te gaan met kunstenaar tamyra meesters, die het beeld van de beroemde poes in 2013 ontwierp en uitvoerde met haar zus, kunstenaar Saskia Meesters. Haar creativiteit werd destijds getriggerd doordat ze het idee van een voorgestelde plaquette niet ideaal vond. “Maar wat dan?” vroegen de initiatiefnemers.

Zoals dat bij kunstenaars gaat ontstond gaandeweg het idee voor de Tom Poes met schervenvacht. Tom Poes is het eerste stripfiguurtje dat Marten Toonder bedacht. Eerst heeft tamyra een model in klei gemaakt en een foto daarvan naar Toonder Studio’s gestuurd. “Ik kreeg een reactie van ze met correcties. Ze hadden daar een lijntekening overheen gelegd met de juiste dimensies en vormen, en zo konden we het definitieve model van plasticine maken.” Beide modellen staan in de kast in haar studio. “Inmiddels groeide mijn idee verder, want ik vind dat je een eerbetoon eigenlijk niet in je eentje moet doen, maar dat het een meerwaarde krijgt als je dat met heel veel mensen doet.”

Die visie sluit heel goed aan bij tamyra’s liefde voor het verzamelen van spullen die al een eerder leven hebben gehad. Ze is een jutter. Geen strandjutter, maar een soort straatjutter. Zij gebruikt in haar kunst vaak objecten, klein en groot, die oorspronkelijk zijn ontworpen voor een bepaalde functie en vervolgens van hun functie zijn ontdaan omdat ze kapot, niet meer van waarde, incompleet of niet neer nodig zijn. “Dan wordt het afval, terwijl ik dan denk: in afval zitten die verhalen, omdat ze onderdeel van iemands leven zijn geweest.”

Ze wist dat ze de poezenvacht wilde maken van scherven, want die hebben een eigen verhaal en een mooie structuur. En daar kon ze de Eilandbewoners mooi bij betrekken. Om bewoners op te roepen hun serviesscherven te doneren, voerde ze een creatieve campagne. Geïnteresseerden kregen dan bijvoorbeeld een serviesscherfje mee met haar mailadres erop. Al gauw stroomden de scherven binnen (vaak met bijpassende persoonlijke verhalen) en zo kreeg Tom Poes zijn prachtige witte vacht. Wat bijna niemand weet is dat het mooiste stuk aan de achterkant zit: zijn haren en zijn staart. “Daarvoor hebben we de ongeglazuurde onderkanten van kopjes en schoteltjes gebruikt, want die hebben de ruigheid die we voor zijn vacht nodig hadden.”

“Ik heb nog een hele bak met scherven over, en ook een hele map met de prachtige verhalen die mensen mij vertelden over hun scherven. Eigenlijk wil ik daar nog een keer iets moois mee doen. Wie weet.”

(tamyra’s naam is op haar eigen verzoek zonder hoofdletters geschreven. Red.)