EigenWijsHeid: Jan en Coby van de Sande

Jan en Coby van de Sande: vaste voet aan wal

“Goh, we zijn al eens eerder geïnterviewd voor een boek” vertelt Coby van der Sande (85) als we de gezellige huiskamer aan de Prins Hendrikkade binnenstappen. “Ja dat klopt”, vult echtgenoot Jan (84) aan. “Dat was in dat boek van de ‘Nichtjes van..’, al een heel tijdje geleden. Daar staan we in. We kunnen het alleen niet meer vinden”.

Jan is geboren aan de ‘sGravendijkwal, als zoon van een schippersfamilie. Oorspronkelijk was die binnenschippersfamilie gevestigd in Veere, Zeeland. Maar de moeder van Jan kwam uiteindelijk aan wal op het Noordereiland. “Haar vader was kapitein bij Braakman, die destijds een bootverbinding onderhield tussen het Antwerpse hoofd op het eiland naar Antwerpen. Het allerlaatste schip van Braakman is trouwens pas anderhalf jaar geleden verkocht”, weet Jan te melden.

Aan wal

Coby’s vader was ook schipper. Zij is in België geboren. Hun schip, een klipper, lag vlak bij Antwerpen. “Toen mijn vader overleed werd het schip verkocht en zijn we aan wal gekomen. Jan leerde ik kennen toen ik regelmatig bij mijn tante op visite kwam. Zij woonde vlak naast de oprit naar de Willemsbrug. Jan woonde daarboven en omdat beide families veel bij elkaar over de vloer kwamen, zag ik Jan daar ook vaak en werden we verliefd op elkaar, zo gaat dat”. Inmiddels zijn ze alweer 63 jaar getrouwd.

Jan heeft tot aan zijn pensioen gevaren. Coby heeft nooit gewerkt, zij zorgde voor de kinderen. Veel van haar tijd besteedde ze aan de zorg voor dochter Jeanne, die spastisch is. Dat betekende veel doktersbezoeken en strijd om de beste zorg te krijgen voor haar. Jeanne woont inmiddels zelfstandig op het eiland, vlak naast haar ouders.

Toen hun oudste naar de lagere school moest wilde zij niet naar het schippersinternaat. In die ‘bedjesschool’ moest elke middag naar bed en dat wilde zij pertinent niet. Zij wilde leren en spelen. Voor Jan en Coby was dat reden om een huis te huren op het Noordereiland.

Schipper in dienst

Jan werkte jarenlang als zetschipper. “Het schip is dan van een reder en jij mag het schip varen in hun opdracht. Ik had een heel gunstig schip, met weinig diepgang. Dat betekende dat ik verder de Rijn kon opvaren dan de meeste andere schepen. Ik kon dus stroomopwaarts lading overnemen van de andere schepen en deed zo goede zaken. Ik vervoerde uitsluitend ‘schone’ lading, dus alleen verpakte materialen. Ik wilde wel heel graag een eigen schip, ik had daarvoor een oogje op het schip ‘Birgitta’. Maar dat schip was van Van Ommeren en die besloot het schip mee te nemen naar hun bedrijf in Suriname. De koop ging dus helaas niet door“, verzucht hij.

Later vormde Jan samen met andere schippers een coöperatie, die zeeschepen voorzag van materiaal en personeel. Hij had inmiddels daarvoor de vereiste zeepapieren gehaald. Zijn werkgebied reikte van de Europoort en Maasvlakte tot de booreilanden op zee. Het was hard werken en hij was steeds lange tijd van huis. Voor Coby een extra zware periode die alleen voor de zorg van de kinderen stond en later ook zorgde voor haar moeder en schoonmoeder.

Huis aan de kade

Tot zijn 65^e bleef Jan varen. Ook daarna werd hij nog af en toe gevraagd om te varen, omdat hij nog een van de weinigen was die de vereiste zeepapieren had. Hij heeft nog steeds contact met enkele oud-schippers en wekelijks schuift hij aan bij de Herenstamtafel in het Huis van de Wijk op het eiland, waar hij koffie drinkt en stoere schippersanekdotes uitwisselt met andere oud-schippers.

Coby en Jan wonen met veel plezier op het Noordereiland. Vanaf hun huiskamer hebben ze goed zicht op het water en de schepen die de Koningshaven aandoen. Dat uitzicht is in de loop der jaren wel behoorlijk veranderd, er zijn nauwelijks nog scheepsactiviteiten. “Vroeger lagen hier aan de kade de bokken (scheepshijskranen) en veel binnenvaartschepen. En weet je dat na de oorlog hier extra veel schepen lagen, omdat de Leuvehaven gebombardeerd was? De schepen en rederijen moesten hiernaartoe uitwijken.”

Ook zij wanen zich op het eiland in een dorp waar iedereen elkaar groet. “Er zijn de laatste jaren veel jonge mensen komen wonen. Die werken vooral, dus er is weinig contact”, vertelt Jan. “Maar ze groeten je wel, dat is leuk”, vult Coby aan. Hun aanrader: ga flaneren over de Maaskade, een prachtig uitzicht op de stad en het levendige scheepvaartverkeer!

INFORMATIE BOEK

Boek ‘EigenWijsHeid’ / Caro Linares, 44 p.
(uitgave in eigen beheer).

Drukker: Drukbedrijf, Amsterdam.

Bestellen via: Caro Linares: caro.linares.foto@gmail.com

Lees alle verhalen hier:
Boek EigenWijsHeid »

Foto’s EigenWijsHeid expositie Van der Takstraat

27 juli 2024
(Klik op een foto voor een vergroting)